reading – Page 2

Τα πρώτα διακόσια χρόνια είναι δύσκολα

Δυο αιώνες νευρική κρίση – Τάκης Θεοδωρόπουλος – Εκδόσεις Μεταίχμιο

«Δε λέω τίποτα καινούργιο αν ισχυριστώ ότι για τον Καβάφη το γλωσσικό ζήτημα δεν υπήρξε ποτέ. Ούτε για τον Σολωμό υπήρξε ούτε για τον Κάλβο ούτε για τον Παπαδιαμάντη ούτε για τον Ροΐδη. Ο γλωσσικός εμφύλιος δεν αφορούσε τους δημιουργούς. Είναι μια υπόθεση που αφορά μόνο τους φιλολόγους και τους πολιτικούς οι οποίοι διεκδικούσαν την εξουσία στο εκπαιδευτικό σύστημα. Και διαχειρίστηκαν τη γλώσσα με τον συνήθη ρωμαίικο τρόπο: την έσυραν και την διέσυραν σ’ ένα γήπεδο ανταγωνισμών προσωπικών, πολιτικών, ιδεολογικών. Κατάφεραν να την υποτάξουν κι αυτή στον κανόνα του θυμού. Αν είχαμε ακούσει τους ποιητές μας, το γλωσσικό δεν θα είχε ταλαιπωρήσει τη φαιά ουσία τόσων γενεών, σύγκρουση που έφτασε να κοστίσει και ζωές, όπως στα περίφημα Ορεστειακά. Ο λόγος των ποιητών μπορεί να είναι ειρωνικός, όπως του Καβάφη, του Ροΐδη ή του Παπαδιαμάντη, όμως δεν παράγει θυμό. Κι αν δεν παράγεις θυμό στην Ελλάδα των δυο αιώνων, είσαι καταδικασμένος να μην εισακουστείς.»

Ζωή μέχρι χτες

Στην κουζίνα ή στο πλυσταριό πάνω, στην ταράτσα, όταν η Μαρκετούση ξεκινούσε το θορυβώδες φεστιβάλ της μπουγάδας και φώναζε για βοήθεια δυο συμπατριώτισσες της, η γλώσσα τους πήγαινε ροδάνι. Κουτσομπολιά, που το κέντρο βάρους είχε να κάνει με τα προσόντα, εμφανή ή μη, αρρένων νησιωτών, γεννημένων για ν’ ανοίγουν κεφάλαια με εξώγαμα και περιφρονημένες πρώην παρθένες, που θρηνούσαν ομοιοκατάληκτα πάνω από λιαστές ντομάτες, κρασοβάρελα και άλλα ονομαστά κυκλαδίτικα προϊόντα, καθαγιασμένα από τοπικές θαυματουργές Παναγίες.

Δύο βήματα μπρος, ένα πίσω

8 + 1 πολυτάραχες δεκαετίες / Νίκος Κ. Αλιβιζάτος – Εκδόσεις Μεταίχμιο

Η προκατάληψη κατά της ιδιωτικής εκπαίδευσης είχε πολύ βαθιές ρίζες στη χώρα μας. Από φόβο μην «αφελληνισθούν» «τα παιδιά μας», επιχειρήθηκε από την αναθεώρηση κιόλας του 1911 να περιοριστεί το δικαίωμα ίδρυσης ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων. […] Για τα πανεπιστήμια ειδικά, η προσπάθεια για την απαγόρευση της ίδρυσης τους από ιδιώτες ξεκίνησε επί Εμφυλίου, όταν περιλήφθηκε στο σύνταγμα διάταξη ότι οι καθηγητές των ΑΕΙ είναι δημόσιοι υπάλληλοι. Κατ’αυτό τον τρόπο, όπως είχε αναφέρει στη Βουλή σημαίνων, υπουργός, με τον έλεγχο της νομιμοφροσύνης των υποψήφιων καθηγητών, θα αποτρεπόταν η εισοδος στα πανεπιστήμια κουμουνιστών. Τη ρητη απαγόρευση των ιδιωτικών ΑΕΙ περιέβαλε στο Σύνταγμα πρώτα η Χούντα και από εκεί την αντέγραψε η μεταδικτατορική Βουλή, το 1975.

Ανήσυχα άκρα

Νίκος Παναγιωτόπουλος – Εκδόσεις Μεταίχμιο

Κι είδα τη μάνα μου. Καθότανε, λέει, σ’ ένα σκαμνί πλάι στο πηγάδι. Καθάριζε ζοχούς, που άρεσαν του πατέρα μου. Λέει για χόρτα ο ονειροκρίτης; Δεν το θυμάμαι. Για πηγάδι θα λέει σίγουρα. Καθάριζε ζοχούς κι είχε στα μάτια της μια συννεφιά. Τι έχεις, μάνα; Τη ρώτησα. Αλλά δεν μου απάντησε. Ούτε με κοίταξε. Σαν να μην ήμουνα εκεί. Μάζεψε τα χόρτα στην ποδιά της και σηκώθηκε. Πού πας, μάνα; της είπα. Αλλά δεν στάθηκε. Την ξαναφώναξα. Μάνα! Δεν γύρισε. Πήγα να βγάλω νερό, να της πάω. Ο κουβάς δεν ανέβαινε. Κοιτάω κάτω. Τι να δω; Ήμουν γριά γυναίκα.

The Sleep Revolution

As our days become more and more consumed by doing, by distractions and urgency, sleep, waiting for us every night, offers a surrender. Perhaps that’s one reason so many of us have such difficulty falling asleep—because we can’t lay down our swords. We’re told again and again that we must work harder, must never let our guard down, and we must always fight on. And so we fight sleep, too. Or we stress out about our inability to control it and summon it whenever we want, at the snap of our fingers—the way that we believe we can everything else in our age of On Demand (“your Uber Sleep will arrive in five minutes”).

Ο Βασιλιάς της

Τι θα πει αγαπάω; Ανάθεμα αν έχετε προφέρει αυτό το ρήμα πέντε φορές σε όλη σας τη ζωή, τις τέσσερις για τη μάνα σας. Το τρέμετε – σάς έχουν μάθει από τις φασκιές να το τρέμετε-, ούτε στα παιδιά σας καλά καλά δεν το λέτε, στα εγγόνια σας ποο εύκολα, πρέπει να γεράσει ο άνθρωπος για να ανοίξει, να μισανοίξει έστω, σαν όστρακο.
Αγαπάω σημαίνει γίνομαι εκείνος που αγαπάω. Αφήνω τον εαυτό μου πίσω και παραδίνομαι και βουλιάζω στον άλλον… Η μοίρα του δική μου μοίρα. Αν πέθαινε η Ελένη, θα θαβόταν η καρδιά μου. Όταν την είδα από την ταράτσα του ανακτόρου να σαλπάρει με τον Πάρη, φρέσκος αέρας, δροσερός, φύσηξε εντός μου.

Βορράς

Φοίβος Οικονομίδης – Βιβλιοπωλείο της Εστίας

Άρπαξε το σάντουιτς από το κομοδίνο και τον χυμό από το πάτωμα και πάλεψε να χώσει το καλαμάκι στην υποδοχή, μασουλώντας πατάτες τηγανητές και ψωμί ενώ στην οθόνη περνούσε η πιο ψεύτικη, η πιο ξενέρωτη σκηνή σεξ που είχε δει στη ζωή του. Τόσο ψυχρή, σκηνοθετημένη από έναν άνθρωπο που μισούσε είτε τον έρωτα ή τον Αλέξανδρο προσωπικά, τόσο μίζερη που ένιωσε άβολα και τίναξε το κεφάλι του δεξιά αριστερά, πετώντας ψίχουλα και χυμούς στο πάτωμα.

Το τραγούδι του χιλμπίλη

Αρχίσαμε να βλέπουμε τα άλλα μέλη της εργατικής τάξης με καχυποψία. Οι πιο πολλοί ζοριζόμασταν για να τα βγάλουμε πέρα, αλλά τα καταφέρναμε, δουλεύαμε σκληρά κι ελπίζαμε σε μια καλύτερη ζωή. Όμως μια μεγάλη μειοψηφία είχε βολευτεί μια χαρά απομυζώντας το κράτος. Κάθε δυό βδομάδες, έπαιρνα μια μικρή επιταγή και παρατηρούσα τη γραμμή με τις παρακρατήσεις των ομοσπονδιακών και των πελατειακών φόρων απ’ το μισθό μου. Εξίσου συχνά, ο τοξικομανής γείτονάς μας ερχόταν ν’ αγοράσει μοσχαρίσιες σπαλομπριζόλες, που εγώ ήμουν πολύ φτωχός για ν’ αγοράσω για τον εαυτό μου, αλλά που υποχρεωνόμουν από τον Θείο Σαμ, το αμερικανικό κράτος δηλαδή, ν’ αγοράσω για κάποιον άλλο.[…] Οι πολιτικοί επιστήμονες έχουν ξοδέψει εκατομμύρια λέξεις προσπαθώντας να εξηγήσουν πώς τα Απαλάχια κι ο Νότος εξελίχθηκαν από προπύργιο των Δημοκρατικών σε προπύργιο των Ρεπουμπλικανών μέσα σε λιγότερο από μία γενιά.

Το λούνα πάρκ στο ιερό βουνό

Έχω ανάγκη από τα βιβλία για να διορθώνω την πραγματικότητα με φαντασιώσεις που φυτρώνουν μέσα στο κεφάλι μου: προσθέτω στα γκρίζα κτίρια διάφορα χρώματα, φανταχτερά συνήθως, και βλέπω τους ανθρώπους που στέκονται ακίνητοι στις κυλιόμενες σκάλες του υπόγειου σιδηρόδρομου σαν κούκλες σε βιτρίνα. Στην ασπρόμαυρη Σίγκναλ που αγοράσαμε για να δούμε τους Ολυμπιακούς της Μόσχας, βλέπω με τη φαντασία μου τις εκπομπές έγχρωμες. Σοβαρολογώ. Η μαμά έλεγε ότι πρέπει να μεγαλώσω και να αντιμετωπίσω την πραγματικότητα, που είναι στραβή κι ανάποδη. Την αντιμετωπίζω: πηγαίνω στην εφημερίδα από τις οχτώ το πρωί για να αντιγράψω τα δελτία και, ενδιαμέσως, για να διορθώσω τα ορθογραφικά και συντακτικά λάθη άλλων συναδέλφων, είμαι ορθογράφος. Αν το να είσαι ορθογράφος ήταν ταλέντο, θα έλεγα πως έχω ταλέντο σε κάτι. Αλλά δεν έχω ακούσει ποτέ να λένε πως η ορθογραφία είναι ταλέντο.

ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΑΓΝΩΣΤΟ: Φιλελεύθερη δημοκρατία και κρίση πολιτισμού

Κάθε δήλωση σιχασιάς και προκλητικής άρνησης, κάθε αιρετική κατεδάφιση και ηθικός εξάψαλμος, κάθε λαϊκιστικός πομφόλυγας ενός ποπ ειδώλου ή ενός σταρ κοινωνιολόγου, ποζάρει για βάθος κοινωνικής αφύπνισης και ευαισθησίας. […]
Μετά την καθίζηση των μεγάλων κυμάτων πολιτικής αμφισβήτησης του 20ου αιώνα, ο αρνητικός λόγος έγινε ένας μηχανισμός δημόσιας φήμης και μιας τεχνικής δημόσιας αυτοπροβολής στο εκρηκτικό πεδίο των νέων μέσων επικοινωνίας. Αρχικά είχε τη δροσιά της αντικουλτούρας και ενός καλλιτεχνικού αριστερισμού που διέθετε το χάρισμα του χιούμορ και της αιχμηρής ανάγνωσης της ιδεολογίας. Όλα αυτά είχαν ήδη εξαντληθεί από τη δεκαετία του 1980.