ο τόπος

Annie Ernaux – Μετάφραση: Ρίτα Κολαϊτη – Εκδόσεις Μεταίχμιο

Οταν έτρωγε, χρησιμοποιούσε μόνο τον σουγιά του, μάρκας Οπινέλ. Έκοβε το ψωμί σε μικρούς κύβους, τους στοίβαζε πλάι στο πιάτο του, κάρφωνε πάνω τους κομματάκια τυρί και αλλαντικά, και τους βουτούσε στη σάλτσα. Όταν μ’ έβλεπε ν’ αφήνω φαγητό στο πιάτο, γκρίνιαζε Το δικό του πιάτο θα μπορούσες να το βάλεις κατευθείαν στο ντουλάπι, χωρίς να το πλύνεις. Όταν τέλειωνε το φαγητό, σκούπιζε τον σουγιά πάνω στη φόρμα του. Αν είχε φάει ρέγγα, τον κάρφωνε στο χώμα για να φύγει η μυρωδιά. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’50, έτρωγε σούπα το πρωί, μετά άρχισε τον καφέ με γάλα, διστακτικά πρέπει να πω, θαρρείς και ενέδιδε σε κάποια γυναικεία αβρότητα.

αγιογραφία

Νίκος Παναγιωτόπουλος – Εκδόσεις Μεταίχμιο

«Ποιον είδες στ’ όνειρο; Σε ποιο. έλεγες να σε κρατήση και να σε σώση; Είδες πάλι τον Πρόδρομο;» Ο Ορφανός ενοχλήθηκε απ’τις καταιγιστικές ερωτήσεις του επιτρόπου. «Σε κανέναν… Κοιμόμουνα…» είπε κοφτά, κι έστρεψε το κεφάλι του στο πλάι για ν’αποφύγη το βλέμμα του γέροντα. Τότε είδε δίπλα στο κρεββάτι, απιθωμένα σε μια καρέκλα φερμένη επί τούτου, μια κούπα με τσάι, δυο φέτες ψωμί κι ένα κομμάτι φέτα. Εγύρισε κι εκοίταξε τον επίτροπο που είχε σκύψει το κεφάλι. Ο επίτροπος αντιλήφθηκε το βλέμμα του Ορφανού, σήκωσε το κεφάλι του και του είπε απότομα «Φάε και ντύσου γιατί μας περιμένουν», κι έπειτα σηκώθηκε και βγήκε απ’το δωμάτιο.

ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΑΡΙΚΑ – από τη Σμύρνη στην Κοκκινιά

Σάκης Σερέφας – Εκδόσεις Μεταίχμιο

«Η γιαγιά της μαμάς μου σκαρφάλωσε μια μέρα και κοίταξε έξω από ένα παραθυράκι που ήτανε ψηλά. Κι είδε πτώματα πολλά. Κι ένα πτώμα ηπταν αποκεφαλισμένο. Το κεφάλι, λίγο πιο πέρα απ’το σώμα, το τσιμπολογούσαν οι κότες που βόσκαν αδέσποτες. Μια άλλη κότα ήταν ανεβασμένη στο στήθος του πτώματος και τσιμπολογούσε τον κομμένο λαιμό και τα σκουλήκια που βγαίνανε μέσα από το σαπισμένο, το μαύρο το κρέας. Λίγες μέρες μετά, οι Τούρκοι τούς έβγαλαν έξω από την αποθήκη, ήρθε κι ο δήμιος κι άρχισε να ακονίζει μπροστά τους το μαχαίρι. Κι έφεραν ψωμί να φάνε οι ετοιμοθάνατοι, γιατί η θρησκεία τους, των Τούρκων, λέει άμα σφάξεις χορτάτους δεν πιάνεται αμαρτία. Και σφάξανε και ψήσανε και τους ταΐσανε και από κείνες τις κότες που είχαν φάει πριν τα πτώματα των συγγενών τους. Και τπυς το φανερώσανε τι ήταν αυτό που φάγανε λίγο προτού να τους σφάξουνε κι αυτούς. Η γιαγιά της μάνας σώθηκε βαριά λαβωμένη, γιατί έκανε την πεθαμένη στο λάκκο με τον ασβέστη που πετάξανε μετά τα πτώματα».

Το μόνο της ζωής τους ταξίδι

Ηλίας Μαγκλίνης – Εκδόσεις Μεταίχμιο

«Η καρδιά μου πονεί για σας»: πιάνω τον εαυτό μου να συγκινείται από το β’ πληθυντικό. Να μιλάς στο αντικείμενο του πόθου σου, στον έρωτα σου, στον πληθυντικό. Να είσαι είκοσι χρονών και να ντύνεις την υγρή επιθυμία σου με την αμφίεση μιας ευπρέπειας που κρύβει επιμελώς ανομολόγητα πάθη, την ορμή του κατασπαραγμού, την αδηφαγία της κλινοπάλης.

Το βιβλιοπωλείο των μικρών θαυμάτων

Monica Gutierrez – Μετάφραση Κάλλια Ταβουλάρη – Εκδόσεις Μεταίχμιο

Ο Έντουαρντ Λίβινγκστον είχε χάσει το μέτρημα, δεν ήξερε πόσα χρόνια ήταν βιβλιοπώλης. Δεν επρόκειτο για επαγγελματικό πάθος, ήταν θέμα επιβίωσης: ο κύριος Λίβινγκστον καταλάβαινε καλύτερα τα βιβλία από τους ανθρώπους. Αν και αυτή η τελευταία παρατήρηση δεν ήταν απολύτως σωστή -υπάρχουν εξαιρέσεις ακόμα και για τον πιο επιτήδειο βιβλιοπώλη-, γιατί η ζωή σ’ ένα βιβλιοπωλείο είχε πολλά βιβλία και λίγους πελάτες.

1821 – Η δημιουργία ενός έθνους – κράτους

Βερέμης – Κολιόπουλος – Μιχαηλίδης, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Τέλος τους ανάσπαα εις τα χείλη με ποταμηδόν δάκρυα, τους έδωσα από τρία δάκτυλα ρούμι, τους εμβακάρισα εις την λέμβο μου, εμβήκα και ο ίδιος δια να τους εναρύνω καλλιώτερα και ανέβημεν επάνω του Ορδίου, μήπως ημπορέσω πάλιν να τους εμποδίσω. Εύθυς φωνάζουν όλοι μονομιάς: – Καπεταναίοι μας και όλοι οι συνάδελφοι μας, συγχωράτε μας και κοπιάσητε μαζύ μας εις τον χορόν των εχθρών μας. Και ευθύς και οι είκοσι πέντε πιασθέντες τα χείρας με τα σπαθιά εις τους οδόντας εβγήκαν έξω από τα ταμπούρια τρέχοντας τον κατήφορον ως να επήγαινον τω όντι εις χορόν.

Το ελληνικό όνειρο

Στάθης Ν. Καλύβας – Μια συζήτηση με τον Κώστα Γιαννακίδη για το παρελθόν και το μέλλον της Ελλάδας – Εκδόσεις Μεταίχμιο

«Η βασική δεξαμενή του ΣΥΡΙΖΑ αποδείχθηκε πως ήταν ο κόσμος του λεγόμενου παλιού ΠΑΣΟΚ, οι πρώην οπαδοί του Τσοχατζόπουλου στη σύγκρουση του με τον Σημίτη για την ηγεσία του κόμματος. Ο κόσμος αυτός, εκπαιδευμένος σε ένα είδος συγκεκριμένου λόγου, άκουσε τον αρχετυπικό λαϊκίστικο λόγο από το στόμα του Τσίπρα και αναγνωρίστηκε σ’ αυτόν. Δε μιλάμε, δηλαδή, για ΚΚΕ Εσωτερικού των διανοούμενων, του Κύρκου που παίζει τη φυσαρμόνικα και του κόμματος που βάζει Μπετόβεν στις προεκλογικές συγκεντρώσεις, αλλά για το «πληβειακό» στοιχείο του ΠΑΣΟΚ, που όχι μόνο δεν υπήρχε στο ΚΚΕ Εσωτερικού, αλλά το μισούσε θανάσιμα.»

Τα πρώτα διακόσια χρόνια είναι δύσκολα

Δυο αιώνες νευρική κρίση – Τάκης Θεοδωρόπουλος – Εκδόσεις Μεταίχμιο

«Δε λέω τίποτα καινούργιο αν ισχυριστώ ότι για τον Καβάφη το γλωσσικό ζήτημα δεν υπήρξε ποτέ. Ούτε για τον Σολωμό υπήρξε ούτε για τον Κάλβο ούτε για τον Παπαδιαμάντη ούτε για τον Ροΐδη. Ο γλωσσικός εμφύλιος δεν αφορούσε τους δημιουργούς. Είναι μια υπόθεση που αφορά μόνο τους φιλολόγους και τους πολιτικούς οι οποίοι διεκδικούσαν την εξουσία στο εκπαιδευτικό σύστημα. Και διαχειρίστηκαν τη γλώσσα με τον συνήθη ρωμαίικο τρόπο: την έσυραν και την διέσυραν σ’ ένα γήπεδο ανταγωνισμών προσωπικών, πολιτικών, ιδεολογικών. Κατάφεραν να την υποτάξουν κι αυτή στον κανόνα του θυμού. Αν είχαμε ακούσει τους ποιητές μας, το γλωσσικό δεν θα είχε ταλαιπωρήσει τη φαιά ουσία τόσων γενεών, σύγκρουση που έφτασε να κοστίσει και ζωές, όπως στα περίφημα Ορεστειακά. Ο λόγος των ποιητών μπορεί να είναι ειρωνικός, όπως του Καβάφη, του Ροΐδη ή του Παπαδιαμάντη, όμως δεν παράγει θυμό. Κι αν δεν παράγεις θυμό στην Ελλάδα των δυο αιώνων, είσαι καταδικασμένος να μην εισακουστείς.»

Δύο βήματα μπρος, ένα πίσω

8 + 1 πολυτάραχες δεκαετίες / Νίκος Κ. Αλιβιζάτος – Εκδόσεις Μεταίχμιο

Η προκατάληψη κατά της ιδιωτικής εκπαίδευσης είχε πολύ βαθιές ρίζες στη χώρα μας. Από φόβο μην «αφελληνισθούν» «τα παιδιά μας», επιχειρήθηκε από την αναθεώρηση κιόλας του 1911 να περιοριστεί το δικαίωμα ίδρυσης ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων. […] Για τα πανεπιστήμια ειδικά, η προσπάθεια για την απαγόρευση της ίδρυσης τους από ιδιώτες ξεκίνησε επί Εμφυλίου, όταν περιλήφθηκε στο σύνταγμα διάταξη ότι οι καθηγητές των ΑΕΙ είναι δημόσιοι υπάλληλοι. Κατ’αυτό τον τρόπο, όπως είχε αναφέρει στη Βουλή σημαίνων, υπουργός, με τον έλεγχο της νομιμοφροσύνης των υποψήφιων καθηγητών, θα αποτρεπόταν η εισοδος στα πανεπιστήμια κουμουνιστών. Τη ρητη απαγόρευση των ιδιωτικών ΑΕΙ περιέβαλε στο Σύνταγμα πρώτα η Χούντα και από εκεί την αντέγραψε η μεταδικτατορική Βουλή, το 1975.