Διαβάζοντας τον μεγάλο τίτλο είναι εύκολο να θυμηθείς τα κλισέ που έγιναν της μόδας και να εμμείνεις στα γραφικά περί «χρόνου Ικαρίας» και αργόσχολων Καριωτών- «Mόνο αυτοί θα μπορούσαν να κάνουν delivery μόνο το Σάββατο…» να σκεφτείς αντανακλαστικά. Εντέλει, αυτό γίνεται- κάθε Σάββατο ο Κωνσταντίνος Βατούγιος, 35χρονος θεατρολόγος, επαγγελματίας της διαφήμισης, με καταγωγή από το Καρκινάγρι (ένα ψαροχώρι στη βορειοδυτική άκρη της καριώτικης ακτογραμμής που μοιάζει βομβαρδισμένο με πέτρινους ογκόλιθους από άλλον πλανήτη) παραδίδει στην πόρτα των πελατών του αγνά προϊόντα του αγαπημένου του νησιού.
Όμως, ο Κωνσταντίνος είναι από τις περιπτώσεις των Ικαριωτών που με το προσωπικό τους παράδειγμα αποδομούν τα στερεότυπα περί Ικαρίας– και από τους ανθρώπους που αποδεικνύουν πως, ναι, μπορείς να βοηθήσεις τον τόπο σου και δίχως να ζεις μόνιμα εκεί. Ανακατεμένος από τα «ατέλειωτα παιδικά καλοκαίρια» του στα ικαριακά δρώμενα και κοινά, το 2010 δημιούργησε το Ikaria mag, ένα περιοδικό στο διαδίκτυο με θεματολογία «από, για και με αφορμή την Ικαρία». Το blog του περιοδικού, οι «Ελεύθερες Πτήσεις» εξελίχθηκαν σε εκδόσεις, με πέντε βιβλία στο ενεργητικό τους, ενώ το 2011 ο Βατούγιος ξεκίνησε το Ikariastore.gr, το on line «Ικαριακό Παντοπωλείο» απ’ όπου λάτρεις του νησιού (απ’ όλη τη χώρα) παραγγέλνουν τα αγαπημένα τους αγαθά της καριώτικης γης και των ανθρώπων που αφοσιωμένα τη δουλεύουνε. Στις αρχές του 2016 άρχισε το σαββατιάτικο delivery, «για να γνωρίσουμε τους πελάτες μας καλύτερα», όπως ο ίδιος λέει.
O Kωσταντίνος Βατούγιος
«Τον Οκτώβριο άφησα τη δουλειά μου στη διαφημιστική για να προωθήσω το ikariastore και να δουλέψω περισσότερο το mag, προσπαθώ να ασχοληθώ μαζί τους επαγγελματικά, παρότι μόνο εύκολο δεν είναι», συνεχίζει. Θέλω όμως να πάρουμε την ιστορία από την αρχή- με την καριώτικη, όχι αργή, αλλά ολιστική προσέγγιση… Σ’ αυτό το κείμενο ας μου το επιτρέψετε- «κρατάω» επίσης από ‘κει.
Ποια είναι η σχέση σου με την Ικαρία;
Ο πατέρας μου είναι καριώτης- και πλέον οι γονείς μου έχουν επιστρέψει στο νησί. Πηγαίναμε 3- 4 φορές το χρόνο- θυμάμαι τα ατέλειωτα καριώτικα καλοκαίρια, τις πρόβες στα καϊκια όπου στήναμε θεατρικές παραστάσεις, από όταν ήμουνα εννιά χρονών.
Τι αγαπάς στην Ικαρία;
Το σπίτι μου, την αυλή μου, τις θειάδες, τους φίλους και τις μνήμες μου.
Και τι δεν σου αρέσει;
Θέλω να μου επιτρέπουν να έχω τη δική μου, προσωπική αντίληψη για μια Ικαρία που αφορά εμένα. Όταν μου επιτρέπεται, δεν ξενερώνω- ο καθένας είναι ελεύθερος να έχει τη δική του Ικαρία στο δικό του νου. Δεν είμαι αντί σε κάτι- απλώς πιστεύω στο μότο του Ikariamag: «η Ικαρία αλλιώς».
Έχει γίνει λίγο μόδα η Ικαρία;
Ναι, θα περάσει, ας κάνουμε λίγο υπομονή. Όταν γίνεσαι μόδα έχεις κάποιες ευκαιρίες παραπάνω και είναι στο χέρι σου να τις εκμεταλλευτείς, μπορεί όμως να πήξουμε στη γραφικότητα. Εμείς έχουμε κρατήσει «μπόσικα» σε αυτόν τον συρφετό, προβάλλοντας τη δημιουργική όψη της Ικαρίας σε όλα τα επίπεδα- τις σκέψεις, τις πρωτοβουλίες, τα προϊόντα.
Τι προσπαθείτε; Και με ποιες παραμέτρους;
Να βασιστούμε στις δικές μας δυνάμεις, χωρίς ότι κάνουμε να είναι αυτοαναφορικό, αλλά με διάθεση εξωστρέφειας και εμμονή στην καλαισθησία. Δεν αντέχω τη νοοτροπία του «πόσο ξεχωριστοί είμαστε στην Ικαρία».
Κλισέ για την Ικαρία;
Υπάρχουν. Ο χρόνος, το ραχάτι… Δεν ξέρω αν και σε ποιο βαθμό ισχύουνε, δεν έχω κάποιον μετρητή- αλλά δεν μπορώ να τα αποδώσω στους «ξένους», παρακολουθώντας την αναπαραγωγή τους, νομίζω ότι την κύρια ευθύνη την έχουμε εμείς οι καριώτες. Και συνεχίζουμε να αναπαράγουμε τα ίδια στερεότυπα.
Το διασημότερο κλισέ για την Ικαρία είναι η επιβράδυνση του χρόνου. Όσο τραβηγμένο κι αν είναι, δεν έχει διαφορετική αίσθηση ο χρόνος στην Ικαρία απ’ ότι στην Αθήνα;
Ναι, έχει. Αλλά είναι ένα νησί και μια μεγαλούπολη που συγκρίνονται. Και πάρα πολλά έχουν παρεξηγηθεί. Τα μαγαζιά οι άνθρωποι τα ανοίγουνε αργά- και συνεχίζουνε- γιατί πρέπει μέσα στη μέρα τους να κάνουνε πολλές δουλειές. Το πρωί στα κτήματα ή στα μελίσσια τους και το βράδυ ανοίγουν το βοβλιοπωλείο τους, άλλωστε και ο πελάτης, για τους ίδιους πρακτικούς λόγους, το βράδυ ευκαιρεί να ψωνίσει. Εξηγείται λοιπόν και ιστορικά και κοινωνικά ή οικονομικά. Μπορεί να έχουμε και ένα μικρό «πλικέ», μια «καθυστέρηση» όπως έλεγε ένας καθηγητής μου στο θέατρο- είχε πάρει καριώτες κομπάρσους σε μια ταινία του και όταν τους έλεγε το «πάμε» για να «μπούνε» στη σκηνή, ανταποκρίνονταν με απόκριση 3- 4 δευτερολέπτων. Ίσως είμαστε και λίγο, λίγο όμως, αργοί- ή οι άλλοι είναι γρήγοροι.
Το Ikariastore πως ξεκίνησε;
Άρχισαμε το 2011, σαν μια ακόμη δράση ενταγμένη στο περιβάλλον του περιοδικού, αλλά με τις διάφορες ενασχολήσεις μου δεν το «έσπρωξα» όσο ήθελα. Προσεγγίσαμε καριώτες παραγωγούς και σταδιακά αρχίσαμε να διαθέτουμε τα προϊόντα τους μέσω διαδικτύου στη λιανική. Για πολλούς παραγωγούς ήμασταν οι πρώτοι που μεταπωλούσαμε προϊόντα τους- από τότε η συνεργασία μας ολοένα βελτιώνεται, κατανοούμε καλύτερα την αγορά, διευρύνουμε τη γκάμα των προϊόντων και προσπαθούμε να τα κινήσουμε σε όλη την Ελλάδα. Σταδιακά οι άνθρωποι που κάνουν πράγματα στην Ικαρία αυξάνονται- και ανάλογα αυξάνεται η παραγωγή και η ποικιλία μας.
Βελτιώνεται λοιπόν η ζωή στο νησί.
Εδώ και 3- χρόνια αλλάζει προς το καλύτερο η κατάσταση όσον αφορά τις πρωτοβουλίες. Άνθρωποι που ήδη έμεναν εκεί έγιναν πιο δημιουργικοί, καριώτες επέστρεψαν και ασχολούνται πολύπλευρα με τη γη τους και, επίσης, υπάρχει μια σημαντική τάση ανθρώπων που ούτε καν κατάγονται από την Ικαρία, να ζήσουν και να δραστηριοποιηθούν στο νησί. Κάθε άνοιξη ειδικά, στο περιοδικό έρχονται πολλά email από αυτούς τους ανθρώπους- που κάποιοι ούτε έχουν επισκεφτεί το νησί- και μας ζητάνε πληροφορίες, οδηγίες, συμβουλές.
Από τι έλκονται αυτοί οι άνθρωποι;
Από την εικόνα που δίνει η Ικαρία, τη μακροζωία, τις «μπλε ζώνες»- και ελπίζουν να μπορέσουν να «στήσουν» τη ζωή και τη δουλειά τους στο νησί. Καλό είναι να δοκιμάζεις αλλά τα πράγματα συχνά δεν είναι όπως τα έχεις στο μυαλό σου- και στην Ικαρία τα πράγματα μόνο εύκολα δεν είναι. Προσωπικά αισθάνομαι θαυμασμό για όσους τα καταφέρνουν «κάτω»- ότι γίνεται, έχει πολύ κόπο και για αυτό είναι και καλό.
Τι παράγει η Ικαριά και διακινεί το Ikariastore;
Ξεκινήσαμε με κρασιά και μέλια. Και τα δυο αυτά καριώτικα προϊόντα ανεβαίνουν συνεχώς. Τώρα έχουμε ζυμαρικά, μαρμελάδες, γλυκά του κουταλιού, σάλτσες, body scrub, άλοιφες, βαλσαμόλαδα, αναψυκτικά και πολλά άλλα, μέχρι βιβλία.
Θα ήθελα να μας μιλήσεις για κάποια προϊόντα και τους παραγωγούς τους.
Η Ρωξάνη από τη Ρωσία, παντρεμένη στο Καρκινάγρι. Ξεκίνησε να φτιάχνει σαπούνια με συστατικά που βρίσκει στο νησί- βότανα, έλαια. Συχνά μου λέει τις τοποθεσίες που μαζεύει το κάθε βότανο, τα ξέρω τα μέρη. Πλέον έχει μεγαλώσει τη γκάμα της, έκανε μια πολύ ωραία συσκευασία και πάει πολύ καλά. Ο Λευτέρης Τρικεριώτης, που πουλάει, σε μια καλαίσθητη συσκευασία, άγριο κρίταμο. Εξαιρετικό, μοιάζει με τουρσί αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα μαγειρευτά. Ο Λευτέρης ασχολείται με την πεζοπορία και τα μονοπάτια- το κρίταμο το μαζεύει από τα βράχια της θάλασσας.Η Ειρήνη Στάθη, στις Ράχες, φτιάχνει body scrub, αποσμητικό, μάσκες ομορφιάς. Δεν είναι καριωτίνα, αγάπησε το νησί, θέλησε να μείνει, να δουλέψει. Και τα καταφέρνει. Ο κύριος Κόχυλας, που φτιάχνει ένα εξαιρετικό, βιολογικό, πιστοποιημένο μέλι στις Ράχες. Οι Καριμαλάτοι, ο Αντώνης και ο Αποστόλης Καρίμαλης με το αγνό τους μέλι στον Άγιο Πολύκαρπο. Ο Τέσκος, η μεγάλη βιοτεχνία στον Άγιο Κύρηκο που εξάγει και στην Κίνα και πειραματίζεται με μαρμελάδες, γλυκά του κουταλιού, «υποβρύχια». Ο γυναικείος συνεταιρισμός των Ραχών, με κατάστημα κιόλας στην πλατεία του Χριστού- φτιάχνουν απίθανα λικέρ (δυόσμο, μελισσόχορτο, φλισκούνι κ.α.), σπιτικές μαρμελάδες και γλυκά κουταλιού, μέχρι σάλτσες όπως chatney με μήλο και ταμπουρά. Στο κρασί- ο Τσαντίρης από την Προεσπέρα και ο Καρίμαλης από την Πηγή, που βγάζει και ξύδι «γκουρμέ», με εστραγκόν και πετιμέζι. (σημ: Το καριώτικο κρασί, ήταν περίφημο στην αρχαιότητα ως «Πράμνιος Οίνος» και από τα αμπέλια του νησιού βγαίνουν ακόμη κόκκινα κρασιά που ξεπερνούν τους 15 βαθμούς). Ο Σταμάτης Καρναβάς από τη Δάφνη έχει φτιάξει ένα μικρό εργαστήριο όπου παρασκευάζει χυλοπίτες, στριφτάρια και τραχανά. Τελείως αγνά προϊόντα- τα τρικολόρ στριφτάρια τα βάφει με χρώμα από παντζάρι. Τώρα ετοιμάζεται να βγάλει άλλους 17 κωδικούς προϊόντων και βέβαια η επιχείρηση της οικογένειας Κέφαλου που εδώ κι 80 χρόνια παρασκευάζει τα αναψυκτικά Ικαρία, πορτοκαλάδες, λεμονάδες, γκαζόζες και βυσσινάδες με αυθεντική γεύση.
Το delivery του Σαββατου πως ξεκίνησε;
Πριν από λίγες βδομάδες. Με κύριο σκοπό τη δημιουργία μιας προσωπικής σχέσης με τους πελάτες μας- γνωριζόμαστε, φέρνουμε δείγματα και κερνάμε, κουβεντιάζουμε, προτείνουμε ή απαντάμε στις ερωτήσεις τους. Προς το παρόν διανέμουμε μόνο εντός Αττικής και η επιβάρυνση του πελάτη, ανεξαρτήτως συνολικής αξίας της παραγγελίας του, είναι 3 ευρώ. Οι παραγγελίες γίνονται στην ηλεκτρονική φόρμα του store και ο πελάτης πληρώνει στην πόρτα του- με μετρητά, pay pal, πιστωτική.
Τι ανταπόκριση εισπράττεις;
Νομίζω ότι και το εγχείρημα του delivery, αν και πολύ νωρίς, θα πάει καλά. Οι άνθρωποι είναι ενθουσιασμένοι. Σάββατο πρωί μας περιμένουν και μόλις δούνε τη σακούλα χαίρονται σα να τους τα κάνουμε δώρο. Επαφίεται σε εμάς πόσο καλά θα παμε- ο καθένας να κάνει καλά τη δουλειά του. Ποιοτικά προϊόντα, με όμορφη τυποποίηση, σε τιμές όσο το δυνατόν χαμηλότερες. Θέλουμε να αποκτήσουμε δυναμική εξωστρέφεια, χωρίς να περάσουμε στη μαζική παραγωγή. Η Ικαρία μπορεί να μεγαλουργήσει αν εκμεταλλευτεί τον μικρό αλλά ποιοτικό, παρθένο τόπο της- ούτε τεράστιες ξενοδοχειακές μονάδες χρειαζόμαστε, ούτε να φτιάχνουμε μέλι για όλον τον κόσμο.
Κέρδος έχεις;
Από το Ikariastore, ναι. Από το περιοδικό, όχι- αναγκάζομαι να βάζω χρήματα κιόλας. Και τελικά καταλήγω να μην έχω κέρδη. Έχω κάποιους μήνες που έχω αφοσιωθεί και στα δύο επαγγελματικά και θέλω να τα καταστήσω αμφότερα βιώσιμα. Θα ήθελα να αποκτήσουμε και φυσική παρουσία σαν ικαριακό παντοπωλείο σε κάποιο δικό μας χώρο και να μπορέσω να στέλνω προϊόντα εκτός Ελλάδας. Από την άλλη, αυτό το δίκτυο αλληλοτροφοδοτούμενων δράσεων, υπηρεσιών, προϊόντων, αν σταματήσει να εξελίσσεται, θα το κλείσω το επόμενο πρωί.. Το έχω ήδη πει αυτό στους ανθρώπους που συμμετέχουν- και εδώ που φτάσαμε, είναι ένα μικρό θαύμα.
Θέλω να κλείσουμε με μια απορία μου. Πως εσύ, ένας διαφημιστής, όχι μόνο δεν ποντάρεις αλλά αντιπαθείς τα κλισέ;
Ο γραφίστας μας, καριώτης κι αυτός, είναι ακόμη πιο «αντί- κλισέ» από μένα… Τον παρακαλάω να βάλει την Ικαρία, το σκαρίφημα του νησιού όπως φαίνεται στον χάρτη, σε κάποιες εκδόσεις μας και πρέπει να επιμείνω πολύ για να το κάνει- και πάλι όσο πιο μινιμάλ και διακριτικά μπορείς να φανταστείς…. (γελάει και μου δείχνει ένα εξώφυλλο που αποδεικνύει τα λεγόμενα του). Οι άνθρωποι πολύ συχνά έλκονται από τα κλισέ- αν κάποιος ηθελημένα τα αναπαράγει είναι προσωπική απόφαση. Ο Γιάννης Κέφαλος είχε γράψει ένα κείμενο «τρολ» περί του πως είναι και τι πρέπει να κάνεις για να χορέψεις «όπως πρέπει» τον καριώτικο, τον τρόπο για να πλέξεις τα αμπελόφυλλα και να φτιάξεις το «διονυσιακό» στεφάνι που φοριέται από κάποιους στα πανηγύρια- πολύς κόσμος το άρθρο αυτό το αναπαρήγαγε στα σοβαρά.
«Ξέρω ότι η δική μου Ικαρία δε θα υπάρχει σε λίγα χρόνια, η Ικαρία των ωραίων φορεμάτων π.χ.. Είδε μια κοπέλα μια άλλη όμορφα ντυμένη και την υποτιμητικά την χαρακτήρισε «Αθηναία». Όμως η απλυσιά και το χυμαδιό δεν έχουν ιστορικές καταβολές στην Ικαρία. Οι παλιές καριωτίνες ήταν ντυμένες άψογα, ευρωπαϊκά- να βγει καριωτίνα χωρίς καλό φόρεμα φωτογραφία δεν έπαιζε… Γιατί χορεύανε στα πανηγύρια τα βαλς; Οι Ικαριώτες είναι νοικοκυραίοι- ο θείος μου ο Αρίστος ερχόταν στο σπίτι μας και μας έτσι μας φώναζε, «ε, νοικοκυραίοι…». Για καλό το έλεγε- δεν εννοούσε τους νοικοκυραίους όπως ο Σαμαράς… Ακόμα και η έννοια της κοινοκτημοσύνης, παρότι εδώ εντοπίζονται κάποιες ιστορικές καταβολές, είναι τουλάχιστον υπερτιμημένη- η αγροτική περιουσία στην Ικαρία ήταν πάντα ένας καλός λόγος για να σκοτωθείς με τον γείτονα. Η δική μου οικογένεια αναγκαστηκε να αποζημιώσει τον γείτονα μας για να μας αφήσει να περνάμε από το χωράφι του προς το σπίτι μας. Μην τρελαθούμε κιόλας λοιπόν… Η Ικαρία είναι ένας υπαρκτός, αληθινός τόπος, που κατοικείται απο πραγματικούς ανθρώπους. Έχει και τσογλάνια και ψεύτες και κακούς- όπως και πολλούς ανθρώπους με καλές προθέσεις, μεράκι και αγάπη για το νησί»μου λέει.
Προσυπογράφω.
Το Σαββατοκυριακο 27- 28 Φεβρουαρίου το Ikariamag γιορτάζει τα 6 του χρόνια στο Spiti Cocktail Bar στο Χαλάνδρι. Με πολλή
μουσική, εκδηλώσεις, ικαριώτικα προϊόντα στο μενού του μπαρ, χαλαρή ατμόσφαιρα, διάθεση για χορό, γεύσεις και μυρωδιές από
Ικαρία.
Αλέξης Γαγλίας – Huffingtonpost.gr
fayum 